طرح های ساده و حرفه ای نقاشی بر روی چرم

کجا گمان حیوانات و پرنده‌های زمین بر این بود که روزی بر بدن آنها قصه‌های گلابتون و گلدان رنگی و صیادان و آهوان ترسیم شود و آن را به نام تحفه و هدیه به دیوار خانه‌های دوستان و محبوبان آدم‌ها بیاویزند و تا سال‌ها پس از مرگ‌شان هم از بدن‌ها و پوست آنها به‌عنوان اثر هنری استفاده کنند.

این اتفاق اما افتاد و آنها چه‌بسا سال‌ها پس از مرگ‌شان هم پوست و جسم خود را برای زیبایی زندگی بشر به آنها هدیه دادند و بعد از مرگ‌شان هم باعث زیبایی زندگی آدم‌ها شدند و چنین شد که در تاریخ هنر بشر «نقاشی چرم» جایی برای خود پیدا کرد.

کدام رقابت، چقدر فروش 
در مصاحبه کوتاه صمت با چند نقاش تجربی در زمینه نقاشی چرم در کارگاهی کوچک واقع در کرج که در واقع محل زندگی مسئول کارگاه هم بود، درباره این کار جویا شدیم و از فعالیت‌های ناموفق یا بهتر بگوییم رقابت خاموش در بازار نقاشی چرم پرسیدیم.
آنها طبق آمار کلی که از تولیدات خود در اختیار ما گذاشتند، درباره تولید روزانه خود در اندازه‌های مختلف نقاشی چرم گفتند که ۱۵ نقاشی در روز انجام دادند که بعضی از طرح‌ها فرم ساده‌ای داشت و در تعدادی از آنها رنگ‌های محدودی به کار رفته بود.

تعداد افراد کارگاه ۵ نفر بودند که سرعت دستشان در طرح‌زدن روی چرم و رنگ‌آمیزی قابل توجه بود. آنها به‌طور متوسط یک نقاشی ۲۰ در۳۰ سانتی‌متری را بین ۸ تا ۱۲هزار تومان به‌طور عمده به فروشگاه‌های صنایع‌دستی می‌فروختند و اگر این نقاشی‌ها به ۱۵ عدد برسد این مبلغ ضرب‌در ۱۵ درآمد کل و روزانه آنها خواهد بود، ضمن اینکه این آثار با حداقل دوبرابر قیمت در فروشگاه‌های مرکز شهر فروخته می‌شدند. اما به گفته مسئول این کارگاه، چنانچه خریداران این نقاشی‌ها، مدیران فروشگاه‌های مناطق بالای شهر باشند، قیمت بالاتری را برای نقاشی‌ها در نظر می‌گیرند و کارها را چند برابر قیمتی که از کارگاه خریداری می‌کنند، می‌فروشند.

فعالیت‌های فردی در حوزه نقاشی چرم 
سوی دیگری که در این فعالیت هنری وجود دارد این است که تعدادی از کسانی که به این حرفه اشتغال دارند به‌صورت فردی به این فعالیت مشغول هستند و از این حرفه به‌عنوان یکی از مشاغل خانگی بهره می‌برند.
درآمدزایی این گروه نیز به گونه‌ای است که کارهای خود را براساس سفارشی که دریافت می‌کنند، به عده‌ای از واسطه‌ها ارائه می‌کنند و آنها نیز مجموع کارها را به فروشگاه‌هایی که با آنها در ارتباط هستند، می‌فروشند. 
نکته مهمی که در این ارتباط وجود دارد این است که افرادی که در این کارگاه‌های خصوصی و کوچک مشغول کار و فعالیت هستند از حمایت لازم برخوردار نیستند و معمولا بیمه و مزایایی ندارند.

تاثیر رنگ‌آمیزی طرح در جذب مخاطب بیشتر
بهتر است برای رنگ‌آمیزی طرح، رنگ‌های پودری موجود در الکل حل شده و در شیشه‌های کوچکی ریخته شود و پس از آن رنگ‌آمیزی انجام شود و اگر تابلو احتیاج به خطاطی داشته باشد، پس از اتمام مراحل نقاشی، خط مورد نظر را با قلم و مرکب معمولی روی تابلو می‌نویسند. 
در کارگاه‌هایی که به‌صورت تولید انبوه نقاشی می‌کنند، بیشتر زمانی که رنگ‌آمیزی وسط تابلو تمام می‌شود، اطراف آن یک رنگ تیره به وسیله دستگاهی به‌نام پیستوله که رنگ را به‌صورت پودر بر روی تابلو پخش می‌کند، زده می‌شود و معمولا از ۴ طرف به سمت داخل رنگ را می‌پاشند، به نحوی که اطراف کار تیره‌تر و هرچه به سمت داخل نزدیک می‌شویم زمینه روشن‌تر شود، تا زمانی که رنگ در زمینه محو شود.
برای استحکام بیشتر تابلو، محلول ورنی (ماده‌ای براق مانند روغن جلا که به‌صورت آماده در بازار موجود است) روی تابلو با دستگاه پیستوله زده می‌شود. پس از اتمام کار برای دوام بیشتر تابلو محلول ورنی به آن زده می‌شود. 
نقاشی‌های چرم را از کجا بخریم
نقاشی‌های چرم جدای از آنکه در فروشگاه‌های صنایع‌دستی مختلف به نمایش و فروش گذاشته می‌شود، درحال‌حاضر جزو مشاغل خانگی بوده و مورد استفاده خانواده‌های مختلف قرار می‌گیرد. این هنر در فروشگاه‌های صنایع‌دستی به نمایش و فروش می‌رسد و زیرمجموعه هنر چرمی است که برای تزئین قلمدان‌ها، آینه‌ها، صندوق‌ها، زیرلیوانی‌ها، جعبه‌های قرآن، جلدهای کتب نفیس و قرآن و... به کار می‌رود.

انواع رنگ‌ها 
رنگ‌ها، معمولا به دو دسته تقسیم می‌شوند: ۱-رنگ‌های اصلی
۲- رنگ‌های فرعی.
رنگ‌های اصلی شامل: زرد- آبی- قرمز.
رنگ‌های فرعی شامل: سبز- بنفش- نارنجی که از ترکیب رنگ‌های اصلی به‌دست می‌آید. 
از ترکیب رنگ‌های اصلی با رنگ‌های فرعی نیز رنگ‌های زیر به‌دست می‌آید: 
(سبز زرد- سبز آبی)، (بنفش قرمز - بنفش آبی)، (نارنجی زرد - نارنجی قرمز)
ترکیب ۳ رنگ اصلی با هم رنگ خاکستری را تشکیل می‌دهد که به این ترکیب، ترکیب کاهشی می‌گویند.
ترکیب نورهای رنگی با هم نور سفید را تشکیل می‌دهد که به این ترکیب، ترکیب افزایشی گویند.
رنگدانه یا پیگمنت‌ها شامل: رنگ روغن- گواش-آبرنگ- پاستل- مداد رنگی و... است از دیدگاه روانشناسان رنگ‌ها به ۲ دسته تقسیم می‌شوند.
رنگ‌های سرد مثل: آبی-سبز - سبز روشن- سبز زمردی- آبی آسمانی- آبی تیره -آبی لاجوردی- بنفش آبی.
رنگ‌های گرم مثل: قرمز سرخابی- قرمز رناسی- قرمز معمولی- نارنجی زرد و سبز مایل به زرد - بنفش قرمز- نارنجی قرمز.
۳ رنگ سفید - خاکستری- مشکی را رنگ‌های خنثی گویند.
رنگ‌های متضاد: رنگ‌هایی هستند که از یک خانواده رنگی نیستند. مثل: قرمز-آبی.
هارمونی: ترکیب رنگ‌های مختلف که از یک خانواده رنگی است مثل: نارنجی- قرمز. رنگمایه (تنالیته): درجات مختلف تیرگی و روشنایی یک رنگ را تونالیته گویند یا به عبارت دیگر عبور از یک رنگ گرم تیره به یک رنگ گرم روشن و بر عکس از یک رنگ سرد تیره به یک رنگ سرد روشن را نیز تنالیته می‌گویند. (مانند قرمز تیره به قرمز روشن یا آبی تیره به آبی روشن).

نگهداری چرم
پوست چندان با دوام نیست زیرا در معرض عوامل بیولوژیک قرار می‌گیرد و در برابر رطوبت محیط خود نیز حساس است. روش‌های گوناگونی برای نگهداری چرم وجود دارد مانند زدن مواد اضافی به پوست- دباغی پوست و تبدیل آن به چرم که با استفاده از این روش‌ها می‌توان تا حدودی این معایب را از بین برد ولی معایب ذاتی پوست با این روش‌ها کاملا از بین نمی‌رود. معایب ذاتی پوست مثل زخم و غده قدیمی است. وقتی چرم به مدت طولانی در هوای خشک و هوایی که رطوبت آن از ۴۰درصد کمتر است بماند، خشک می‌شود و انعطاف و نرمی خود را از دست می‌دهد و سخت و شکننده می‌شود و در موارد خاص لازم است چرم ترمیم شود تا انعطاف خود را به‌دست آورد. تابلوهای نقاشی روی چرم نباید در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد زیرا عمر مفید خود را از دست می‌دهد.
با وجود ۷۰سال قدمت هنر نقاشی روی چرم، این هنر هنوز به ثبت نرسیده است. هنر نقاشی روی چرم هنری است که تنها با دست انجام می‌شود. می‌گویند هنر نقاشی روی چرم در ایران از دوره قاجاریه رواج یافته است. در زنجان بیشتر نقوش نقاشی روی چرم به‌صورت سنتی و در اشکال زینتی انجام می‌شود و در ارائه و نقاشی روی چرم موضوعات و طرح‌های متنوع را با داستان‌ها و قصه‌های سنتی و قومی پر می‌کند.
زمان حضرت موسی(ع) مصری‌ها چرم را برای ساختن دمپایی بکار می‌بردند ولی به‌علت کمیاب و با ارزش بودن، تنها فرعون‌ها از آن استفاده می‌بردند.
استان همدان به لحاظ داشتن مراکز دامپروری در مناطق روستایی و شرایط آب‌وهوایی مناسب و پرورش انواع دام، از گذشته در زمینه مصنوعات چرمی و به‌ویژه از نوع چرم گاو از شهرت خاصی برخوردار بوده.

محصولاتی که با نقاشی چرم تولید می‌شوند
محصولاتی که می‌توان بر روی آن نقاشی روی چرم انجام داد، عبارتند از: قاب آینه- جاسوئیچی چرمی- کیف چرمی- کیف دستی اداری- کمربند چرمی و... و هر چیزی که در ساختار کلی آن چرم به‌کار رفته باشد. این هنر از اوایل دوره قاجاریه آغاز شده است. در اجرای این کار ابتدا سطوح داخلی کار را با روغن مخصوص پوشش می‌دهند و سپس در صورت نیاز نقش را بر روی کار کپی می‌کنند. از آنجایی‌که رنگ‌های مورد استفاده در ترسیم نقوش از نوع رنگ‌های گواش یا آکوارل (اکرلیک) است، به آسانی با آب پاک می‌شود و به منظور شفافیت بخشیدن به اثر و ثبوت رنگ‌ها روی آن را با روغن مخصوص می‌پوشانند. روغن کاری معمولا در چند نوبت انجام می‌شود و هربار با قلم‌موی نرم، قشری نازک از روغن که در حقیقت حکم شالان را دارد به تمام سطوح مالیده می‌شود.
این عمل باید در محل سربسته و کاملا دور از گرد و غبار انجام شود تا درهنگام کار ذرات غبار روی روغن ننشیند.
امروز به جای استفاده از روغن‌های سنتی از اسپری‌ها و فیکساتورهای شیمیایی برای تثبیت و عایق کردن رنگ‌ها استفاده می‌شود. نقوش مورد استفاده در نقاشی روی چرم گل و مرغ و مینیاتور است و اصولا به سبک نقوش قدیمی به کار گرفته می‌شود. 
اما مسلم این که انواع نقاشی‌های چرم در قیمت‌های حقیقی‌شان عرضه نمی‌شود و گویی که بازار رقابت این هنر به خواب رفته است.